نکات درس ادبیات هشتم

 نکات درس ادبیات هشتم...!!!

 زبانِ فارسی جمله دارایِ دو قسمتِ اصلی است : 
 1ـ نهاد  2 ـ گُزاره

1 ـ نهاد :کلمه یا گروهی از کلمه هاست که درباره ی آن خبر می دهیم ؛
یعنی«صاحب خبر» است.

نهاد اجباری ( شناسه ) : ضمیری است که به انتهای فعل می چسبد تا صیغه ی
 آن را مشخص کند.
در زبان فارسی به نهادی که در ابتدای جمله می آید،« نهاد اختیاری» و 
به نهادی که به انتهای فعل می چسبد،« نهاد اجباری(شناسه)» می گویند.
مثال : من به مدرسه رفتم.  « من» : نهاد اختیاری  و « ـَ م » : نهاد اجباری
مانند : ادبیّات به یاری ابزارها و عواملِ گوناگون پدید می آید. واژه ی ادبیّات نهاد است.
گاهی نهاد بیش از یک کلمه است که اصطلاحاً به آن گروه نهادی می گویند؛ 
مانند : 
پس از واقعه ی عظیمِ انقلاب اسلامی،بسیاری از بنیاد هایِ فکری،فرهنگی و معیارهایِ 
ارزشی و اخلاقی ،دگرگون شد.                                گروه نهادی

برایِ پیدا کردنِ نهاد به اوّل فعل، « چه چیزی ؟ »  یا « چه کسی ؟ » اضافه 
می کنیم و نهاد را به دست می آوریم؛مانند : 
زبانِ هر جامعه در هردوره ای بر پایه ی باورها و ارزش ها ی دینی،سامان
می یابد. 
چه چیزی سامان می یابد ؟  زبان  = نهاد                                                                                                                        
2ـ گُزاره : خبری است که درباره ی نهاد داده می شود. 
مهمترین جزء گزاره ،«فعل» است .
مانند : انقلاب ، کرامتِ انسانی را به افرادِ جامعه باز گرداند.   
            نهاد                                گُزاره 

توضیحی درباره ی اجزای گزاره : ( مربوط به درس ادبیات )
1ـ مفعول : کلمه ای است که کار بر  آن واقع می شود .
مانند : کبوتر  پرواز را  دوست دارد. در این جمله پرواز مفعول است.
                                                                                                                                     
*نشانه ی مفعول « را » است ،امّا همیشه همراه مفعول نمی آید؛
 یعنی گاهی مفعول بدونِ نشانه ی« را » می آید.گاهی هم «ی » به مفعول
 می چسبد. 
به طورِ کل،مفعول به شکل هایِ زیر می آید :
الف ) من  پرنده  را دیدم.  ( با نشانه ی « را » ) پرنده : مفعول
ب ) من  پرنده ای  دیدم.  ( با نشانه ی « ی » ) پرنده ای : مفعول
پ ) من  پرنده ای   را دیدم.  (با نشانه ی « را » و « ی ») پرنده ای : مفعول
ت ) من   پرنده   دیدم.  ( بدونِ هیچ  نشانه ای  )  پرنده : مفعول

راه شناختِ مفعول : به اوّل فعل ، « چه چیز را ؟ »  یا « چه کس را ؟ » 
اضافه می کنیم ، اگر معنی بدهد آن فعل نیاز به مفعول دارد و مفعول در 
جوابِ « چه چیز را ؟ »  یا « چه کس را ؟ » می آید؛
هم نامه ی نا نوشته خوانی  = چه چیز را خوانی ؟ 
 نامه ی نانوشته را  = نامه ی نا نوشته : مفعول 
ما را به راهِ هُدی راهنمایی کن .  =چه کسی را راهنمایی کن ؟    
 ما را   = ما : مفعول
2 ـ مسند : صفت یا حالتی است که آن را به نهاد نسبت می دهند.
به فعل هایی که مسند می پذیرد فعلِ اسنادی (ربطی) می گویند. 

 فعل هایِ اسنادی (ربطی ) عبارتند از :« است ـ بود  ـ بُوَد ـ شد ـ گشت ـ
 شَوَد ـ باشد ـ باد ـ هست ـ نیست »

* روشِ پیدا کردنِ مُسند:
به اوّل فعلِ اسنادی،کلمه هایِ « چگونه؟ » یا « چی ؟ » اضافه می کنیم و مُسند
 را به دست می آوریم؛            
مانند : انقلابِ دینی و فرهنگی در آثارِ نویسندگانِ پس از انقلابِ اسلامی نیز 
جلوه گر شد. 
 چگونه شد  = جلوه گر  =  مُسند                   
مثال :  هم نشینِ نیک ،   بهتر از تنهایی    است .       
               نهاد                   مسند            فعلِ اسنادی (ربطی)
3 ـ مُتممّم : واژه ای که بعد از حرفِ اضافه می آید . 
مانند : 
  او  به  مدرسه  رفت . مدرسه : متمّم 

برخی از حروفِ اضافه : از ـ به ـ با ـ بر ـ در ـ اندر ـ برای ـ از برایِ ـ از بهرِ ...

کبوتر      پرواز          را                    در             آسمان        دوست  دارد .
نهاد      مفعول     حرفِ نشانه     حرفِ اضافه     متمّم         فعل غیراسنادی 
دستور زبان فارسی : 
« انواع حروف در زبان فارسی»

در دستور زبان فارسی«حروف» کلماتی را می گوییم که معمولاً از کلمه های 
دیگرکوتاه تر هستند و معنی مستقلی ندارند و کار آن ها پیوستن جمله ها و 
کلمه ها به یکدیگر و نسبت دادن کلمه به فعل و یا نشان دادن موقعیّت کلمه 
در جمله است.
حروف خودشان نقشی ندارند بلکه وظیفه ی آن ها نشان دادن اجزای دیگر است.

انواع حروف در فارسی :
1 ـ حروف اضافه : مانند : از ـ به ـ با ـ بر ـ در ـ برای ـ از برای ـ بهر ـ از بهرِ ـ بدونِ ـ 
اندر ـ جز ـ مگر ـ مثل ـ بی ـ سویِ ـ به سویِ ـ به منظورِ ـ از پیِ ـ به وسیله یِ ـ 
به سانِ ـ به کردارِ ـ مانندِ ـ همانندِ ـ همچو ـ همچون و ... 
 و به واژه ی  بعد از حرف اضافه « متمّم » می گویند.

آرایه های ادبی :

 1 ـ تشخیص (آدم نِمایی ـ جان بخشی به اَشیاء ـ شَخصیّت بخشی ) :
نسبت دادن اعمالِ انسانی به غیرِ انسان را  تشخیص می گویند.
مثال :
اَبر  از شوقِ کِه می خَندد بدین سان قاه قاه : در این مصراع آرایه ی تشخیص 
وجود دارد (عَمَلِ خندیدن که مُتُعَلِّق به انسان است را به « اَبر» نسبت داده است.)

3ـ تکرار : هر گاه یک یا چند کلمه بیش از دو بار در شعر یا نثر بیاید به طوری که بر 
زیبایی سخن یا شعر بیفزاید.
مثال :  
ـ از دَر  دَر آمدی و من اَز خود به دَر شُدم  / گویی کَزین جَهان به جَهان دِگر شدم 
( تکرار واژه ی « در» و « جهان» )

6 ـ ضَربُ المَثَل ( تَمثیل ) : سُخَنی که در میان عُموم مردم معروف شده و در بَردارنده ی
  نکته یا لطیفه یا پندی باشد .   
(درباره ی نیکی کردن):
تو نیکی می کُن و دَر دِجله اَنداز /  که ایزَد دَربیابانَت دَهَد باز 

 (درباره ی دوستی): 
دوست آن باشد که گیرَد دست دوست / دَر پریشان حالی ودَرماندِگی  (سعدی )  

(درباره ی امیدواری) :
 دَر نااُمیدی بَسی  اُمید است / پایانِ شَبِ سیه سِپید است (نظامی گنجَوی )  

(درباره ی نداشتنِ غرور):
آینه چون نقشِ تو بنمود راست  /خودشِکن آینه شِکستن خَطاست (نظامی گنجَوی)

 (درباره ی کار بیهوده کردن):
(زیره به کرمان می برد چُغُندَر به هَرات) 
(آب در هاوَن کوبیدَن)


 (درباره ی صبر و بردباری داشتن):
  گر صبر کُنی زِ غوره حَلوا سازی  
یا  « صبر و ظَفَر هر دو دوستانِ قدیم اند  /  بر اثرِ صبر  نوبتِ ظَفَر  آیَد »

******

ـ تشبیه : مانند کردنِ چیزی است به چیزِ دیگر ( هر تشبیه دارای 4 رُکن است)

 1ـ رُکن اوّل ( مُشَبّه): کلمه ای است که قَصدِ تَشبیه کردنِ آن را داریم.

 2ـ رُکن دوّم( مُشَبّه بِه):همان چیزی یا کسی است که مشبه ،به آن تشبیه می شود، 
در واقع همان تشبیه ماست.

 3ـ رُکن سوّم(وَجهِ شَبَه):ویژگی مشترک میان مُشَبّه و  مُشَبّه بِه  است که به آن 
وجهِ شَبَه می گویند.

4ـ رُکن چهارم(اَداتِ تَشبیه):کلمه ای است که مُشَبّه و  مُشَبّه بِه را به هم پیوند 
می دهد.مانند:[مثل، همچون، چون، همانندِ،مانندِ، بِسانِ ، چو ،... ]

مثال:
« مادَر     همانند    آب روانی  ،   پاک و زُلال  است »  
  مُشَبَّه   اَداتِ تَشبیه    مُشَبَّه بِه       وَجه شَبَه

مترادف (هم معنی ) : به کلماتی می گویند که از نظرِ نوشتن وخواندن با هم 
فرق دارند، امّا از نظرِ معنی با هم مشترک هستند؛ بعضی از کلمات دو یا چند 
مترادف دارند. 
مانند:
تاریکی = ظُلمت           جَمال = زیبایی، قشنگی           علم  = دانش 
پارسا = پرهیزگار           مُتَعالی =  بلند مرتبه         نور = روشنایی  
تلاش = کوشش، سَعی، جَهد            عُطوفَت = مهربانی ، دلسوزی
آوا = صِدا           مُراد = خواسته ، آرزو        خانه = سَرا        
 مَعاش =خرجِ زندگی ، کفافِ زندگی                            غوغا = هَیاهو   
عزَّت = بزرگی ، جَلال        جامِه = لباس        ناراحت = غمگین، اَفسُرده،دل تنگ
عِیب = عار                  غُرور = خودپَسَندی          غم = اندوه          
 مَعصیت =گناه ، سرکشی، عُصیان           بُزرگی = جَلال   
پنهان = نَهان، غِیب          تند = سریع       طَریقَت = شیوه ، رَوِش ، راه ،طَریق 
پیدا = آشکار                                  زندگی = حیات    عمل = کار      
غَرّه = مَغرور                                 نَصیحَت = پَند    ذوق = شوق      
رایگان = مُفت ، مَجانی                      شاد =خوش حال، سُرور              
مُصِر = اِصرار کننده ، پافشاری کننده ، سِماجَت کننده                
صَبر= بُردباری،شَکیبایی ،صَبور         مَشَقَّت = سختی ، دُشواری ، رنج ، تَعب     
سعادَت = خوشبختی ، نیک بختی    


کلمه های ِدو تَلَفُّظی:برخی از واژه ها در زبانِ فارسی به دو صورت تَلَفُّظ 
می شود که هردو تَلَفُّظ،صَحیح می باشدبه این گونه واژه ها، کلمه هایِ دو تَلَفُّظی 
می گویند.
 مانند : 
باغِبان و باغبان    /  استُوار و استوار   /   مهرَبان و مهربان /  مُستَمَندو مُستمند /  
آسِمان و آسمان /      پاسِبان و پاسبان /     آشِکار و آشکار/       روزِگار و روزگار/ 


کلماتِ مُخَفَّف : شاعِر گاه کلمه ها را به شکلِ کوتاه شده یا « مُخَفَّف » در
 شعر می آورد، گاهی نیز به خاطِر وزنِ شعر مجبوراست که کلمه ها را مُخَفَّف
 کند.

 کلماتِ زیر به همراهِ مُخَفَّفِ  آن آمده است :
گر =  اگر                    ار  =  اگر            سَحرگَهان   =    سَحرگاهان
بُرون  =  بیرون             سِپَه  =  سِپاه                 زِ   = از
بِه    =  بهتر                 کِه   = کوچک تر 
کلمات هم آوا  (مُتَشابه) : به کلماتی می گویند که به یک صورت تلفّظ و خوانده
 می شوند،امّا شکلِ نوشتاری آن ها  و در نتیجه معنایِ آن ها متفاوت است.
(به طورِ خلاصه،کلمات هم آوا ، به کلماتی می گویندکه تلفّظ آن ها یکی است ولی
 املا و معنایِ آن ها با هم فرق دارد.) 
مانند :
خار : تیغه هایِ همراهِ گُل             خوار : ذِلَّت : پَستی ، ذلیل      
صَفَر : نامِ ماهِ دوّمِ قَمَری          سَفَر : از جایی به جایِ دیگر رفتن ، مُسافرت
اَساس : بنیاد ، پایه                         اَثاث : لوازمِ خانه
حَیات : زندگی                             حَیاط : مُحَوَّطه ی گوشه یِ خانه    
خاست : بلند شد                           خواست:طَلَب کردن،خواستن 
خان  : مرد بزرگ ، سرا                     خوان : سُفره      
خرد : کوچک                             خورد : میل کردن
خویش : خود ، فامیل                     خیش : گاو آهن  
رازی : اهلِ ری                      راضی : خشنود      
اَمَل : آرزو                                عَمَل : کار         
ثواب : پاداش ،اَجر                   صَواب : صَحیح ، دُرُست  

صَبا : نامِ بادی که از شرق می وَزَد.          
سَبا : نامِ سرزمینی در یَمَن در داستانِ حضرتسُلیمان (ع) 

خویش : خود                               خویش : فامیل
پرتقال : یک نوع میوه                 پرتغال :  نامِ کشوری در اروپا


کلمات هم نویسه : کلماتی که دارایِ  املایِ یکسانی هستند ولی از لحاظِ تلفّظ 
ومعنی هیچ ارتباطی با هم ندارند. 
مانند :
حُسن : خوبی                              حَسَن : نیکو
قَمَری : منظور ماهِ قمری               قُمری : نوعی پرنده 
شُکر: سپاس گذاری ، تشکّر          شِکَر : شکرِ خوراکی 
کِرم :  نوعی حیوان                    کَرَم : بخشش ، بزرگواری


اصطلاحاتِ ادبی :   
                                                                                                             
1 ـ مصراع (مصرَع):در لغت به معنیِ  «یک لنگه ی در» و در اصطلاح به کوتاه ترین پاره ی 
سخنِ موزون که نیمی از یک بیت است گفته می شود.
 مانند : نابرده رنج،گنج میسّر نمی شود / مزد آن گرفت جان برادر  که کار کرد ( سعدی )    
                    مصراع اول                                             مصراع دوم

2 ـ بیت :در لغت ، به معنی «خانه» است و در اصطلاح ،حدّاقل ِ شعر است که از دو
 مصراع تشکیل شده باشد. 
مانند :  
 ای نام تو  بهترین سر آغاز   /  بی نامِ  تو  نامه  کی  کنم  باز     ( نظامی )            
                                       بیت

3ـ قافیه : به کلماتی می گویند که آهنگ و حرفِ آخرشان یکی باشد و در پایانِ هر 
مصراع قرار می گیرند.   
                                
 کلماتِ قافیه باید آخرین حرف یا حرکتشان یکسان باشد :
ای  عقلِ  مرا  کفایت  از  تو   /   جُستن  زِ  من و هدایت  از  تو    
                    قافیه                                          قافیه

4 ـ روی : به حرف آخر قافیه،« رَوی» می گویند.

5 ـ ردیف : هر گاه ، یک یا چند کلمه یا عبارت و یا جمله عیناً ، در آخر همه ی اشعار،
پس از قافیه تکرار شده باشد، آن را ردیفمی گویند : 
ای  عقلِ  مرا  کفایت  از  تو  /  جُستن  زِ  من و هدایت  از  تو     
                               ردیف                                        ردیف
                                                                                                            
 آوردنِ ردیف درشعر،اختیاری است؛یعنی، بعضی ازشعرهادارایِ ردیف هستندو
بعضی ها بدونِ ردیف می باشند.در مورد ردیف باید توجّه داشت که کلماتی را 
می توان ردیف گرفت که علاوه بر اینکه عیناً مثل هم باشند، باید دارایِ یک معنی
 هم باشند در غیر این صورت باید آن ها را  قافیه حساب کرد. 
به طورِ کلّی، ردیف باید به یک شکل و یک معنی باشد. 
   
جوانی سر از رأی  مادر بتافت   /  دل دردمندش  به آذر  بتافت   
                                   قافیه                                       قافیه

چون سر بتافت در مصراع اوّل به معنیِ سرپیچی کرد و بتافت در مصراعِ دوّم یعنی
 سوزاند. پس دو کلمه قافیه هستند و در صورتی که  « مادر و آذر» را، قافیه اوّل و
« بتافت» را قافیه دوّم منظور کنیم پس این بیت دارایِ 2 قافیه است که در این صورت 
به آن«ذو قافیتین» می گویند. 
                                                                                                                                                                                      *ردیف  اگر کلماتی به یک شکل و معنی قبل از قافیه تکرار شوند، ردیف نیستند :
 نبینی باغبان چون « گُل »  بکارد   /  چه مایه غم خورد تا  « گُل » برآید 
(بکارد و بر آید ، قافیه اند)  

 که جایی که دریاست « من » کیستم  / گر او هست حقّا که « من » نیستم   
 (کیستم و نیستم ، قافیه اند)                         

 از  ظُلمتِ خود   رهایی ام    ده   /  با  نورِ خود  آشنایی ام    ده 
                           قافیه     ردیف                          قافیه       ردیف

قالب هایِ شعری : 

قالب:شکلی است که قافیه به شعرمی دهد و بر اساسِ این نامگذاری،شعردارایِ
قالب هایِ گوناگون می شود.مانند :  

1 ـ مثنوی(دوگانی):شعری است که هر بیتِ آن،دو مصراعِ هم قافیه دارد.
به عبارت دیگر،هر بیت قافیه ای جداگانه دارد و مصراع های آن، دو به دو هم قافیه اند.
تعداد بیت های قالب مثنوی را ،حداقل دو بیت دانسته اند و حداکثری برای آن قایل نشده اند
 و به جهتِ این که تنها قالب شعری است که مصراع هایش دو به دو هم قافیه اند«دوگانه» 
هم نامیده می شود.
خاص زبان فارسی است واز قدیمی ترین قالب های شعری است. 
*مناسب ترین قالب برای بیان داستان ها و مطالب طولانی است .

 از نظر موضوع به 4 دسته تقسیم می شوند : 
1 ـ حماسی و تاریخی ؛مانند :شاهنامه ی فردوسی ، اسکندر نامه ی نظامی گنجه ای 
2 ـ اخلاقی و تعلیمی ؛ مانند : بوستان سعدی 

3 ـ عاشقانه و بزمی ؛ مانند : خسرو و شیرین ،لیلی و مجنون نظامی ، ویس و رامین از
 فخر الدین اسعد گرگانی 

4 ـ عارفانه ؛ مانند : حدیقه ی سنایی ،مثنوی معنوی مولوی ،منطق الطیر عطار نیشابوری 
[ نمونه ای از ابیات  «  سعدی شیرازی » در قالب مثنوی  از کتاب  بوستان سعدی ] 

شبی   یاد  دارم  که   چشمم نخفت / شنیدم     که    پروانه    با   شمع   گفت
که  من  عاشقم  گر بسوزم  رواست  /  تو    را    گریه   و  سوز  باری   چراست؟  
بگفت   ای   هوادار     مسکین   من   /برفت       انگبین       یار   شیرین    من
چو   شیرینی   از   من  بدر  می‌رود     / چو       فرهادم     آتش   به  سر می‌رود 
که  ای   مدعی   عشق  کار تو نیست   / که   نه    صبر    داری   نه   یارای   ایست 
تو   را   آتش    عشق  اگر پر بسوخت   / مرا      بین    که   از   پای  تا   سر بسوخت 
نرفته   ز    شب     همچنان      بهره‌ای    / که     ناگه       بکشتش        پری  چهره‌ای
 همه   شب در این گفت و گو بود شمع    /  به    دیدار   او     وقت    اصحاب ،     جمع 
ره   این   است   اگر   خواهی آموختن    / به   کشتن    فرج      یابی       از    سوختن 
اگر    عاشقی       سر  مشوی   از  مرض /  چو    سعدی    فرو شوی   دست   از   غرض 
به    دریا     مرو        گفتمت      زینهار     / وگر      می‌روی         تن  به    طوفان   سپار 
شکل قالب  مثنوی : 
ـــــــــــــــــــــــــــــــ *                          ـــــــــــــــــــــــــــــــ * ــــــــــــــــــــــــــــــــ ×                        ـــــــــــــــــــــــــــــــــ × ــــــــــــــــــــــــــــــــ =                        ـــــــــــــــــــــــــــــــــ =ــــــــــــــــــــــــــــــــ   ÷                      ـــــــــــــــــــــــــــــــــ  ÷ 
*شاعرانی که در آثارشان،بیش تر از این قالب شعری استفاده کرده اند:                                                                              
فردوسی،اسدی توسی ، نظامی ، عطّار، سنایی ، سعدی،مولوی، جامی،پروین اعتصامی،
حمیدی شیرازی ،شهریار و ... 



2 ـ قطعه :در لغت به معنی پاره ای از هر چیزی است و دراصطلاح  شعری است 
که مصراع دوّم همه ی بیت ها، هم قافیه اند، به عبارتی دیگر، به جای قافیه بودن 
مصراع ها،بیت ها با هم قافیه اند.نام گذاری قطعه به این سبب است که گویا ،
پاره ای از میان یک قصیده است.موضوع  قطعه :پند و اندرز،مسائل اخلاقی و 
اجتماعی و تعلیمی،حکایت،شکایت، مدح،هَجو،تقاضا و ...
 حدّاقل بیت های قطعه ،دو بیت است؛ امّا حدّاکثر آن  مشخص نشده است؛
گاهی 15 بیت و گاهی 18 بیت       
پیدایش قطعه به آغاز شعر فارسی باز می گردد ؛زیرا در شعرِ «رودکی سمرقندی » 
قطعات زیبایی دیده می شود. 

[ نمونه ای از قطعه ی معروف «  سعدی شیرازی » ] 
گِلی   خوش  بوی  در  حمّام  روزی / رسید از دستِ  مَخدومی  به  دستم 
بِدو   گفتم  که  مُشکی  یا عبیری ؟ /  که   از    بویِ    دلاویزِ    تو   مَستم 
بِگفتا    من    گِلی    ناچیز     بودم  /  ولیکن    مدّتی   با      گُل    نشستم 
کمالِ  هم نشین   در   من   اثر  کرد /  وگرنه   من   همان  خاکم  که هستم
 
شکل  قالب قطعه :
ــــــــــــــــــــــــــــــــ                               ـــــــــــــــــــــــــــــــــ * 
ــــــــــــــــــــــــــــــــ                              ــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
 ــــــــــــــــــــــــــــــــ                              ــــــــــــــــــــــــــــــــــ * 

قطعه سُرایان معروف در زبان فارسی : 
اَنوری(قرن ششم)،ابن یمین (قرن هشتم)،پروین اعتصامی(قرن چهاردهم)،سعدی شیرازی،
هاتف اصفهانی و .... 
3 ـ قصیده:به معنی مقصود و در اصطلاح به معنیِ « توجّه کردن به کسی یا چیزی» 
است.مهمترین قالب شعری است که در آن مصراعِ اوّل از بیتِ اوّل  با تمامِ مصراع های
 زوج هم قافیه اند.

* قصیده اوّلین قالبِ شعری است که از نیمه ی قرن سوم هجری در ادبیّات به تقلید 
از شعر عربی پدید آمد.
* قصیده از جهتِ قرار گرفتنِ قافیه ها ، شبیه به غزل است.تعدادِ ابیاتِ قصیده معمولاً
از 15 بیت بیشتر است.
موضوعِ قصیده :درباره ی ستایش،نکوهش ،تهنیّت،تعزیت ،شُکر و شکایت ،پند و حکمت،
وصف طبیعت،بیانِ مسائلِ اخلاقی واجتماعی و عرفانی است.

شکل قالب قصیده :
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ  *                    ــــــــــــــــــــــــــــــــــ *               
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                        ــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                        ــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                        ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                        ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
 ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                       ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                        ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                        ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                        ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                       ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ  *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                       ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                       ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                       ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                       ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ *

*شاعرانی که در آثارشان،بیش تر از این قالب شعری استفاده کرده اند:
رودکی،فرّخی سیستانی،منوچهری،ناصرخسرو،مسعود سعد سلمان، اَنوَری ،خاقانی ، 
سعدی ، ملک الشُعَرای بهار، امیری فیروزکوهی،مهرداد اوستا.



4 ـ غزل : در لغت به معنی حدیث عشق و عاشقی گفتن  است  و در  این  نوع  از  شعر،
 مصراعِ اوّل  از  بیتِ اوّل  با  تمامِ مصراع های زوج هم قافیه اند و از این جهت کاملاً  
شبیه قصیده است.غزل در قرنِ 6 هجری رواج یافت. موضوع و محتوای غزل در آغاز
 عاشقانه است یعنی شاعر در آن از عشقِ خود به معشوق سخن می گوید،امّا با 
ظهورِ« سنایی» شاعر عارف قرن ششم،معشوق زمینی ِغزل  جایِ خود را به 
معشوقِ آسمانی می دهد و غزلِ عارفانه پدید می آید.       
                    
[ نمونه ای از غزلِ «  حافظ شیرازی » ]
زان   یار   دلنوازم   شکریست   با   شکایت  /گر نکته دان عشقی بشنو تو این حکایت
بی مزد  بود  و  منت  هر خدمتی  که  کردم   / یا رب  مَباد  کس  را  مَخدوم  بی  عنایت
رندان  تشنه  لب   را  آبی    نمی‌دهد   کس  /  گویی  ولی شناسان  رفتند  از این  ولایت
در زلف چون کمندش ای دل مپیچ  کان  جا    / سرها   بُریده  بینی  بی جرم و  بی جنایت
در  این  شب  سیاهم  گم  گشت  راه  مقصود  / از  گوشه‌ای  برون  آی  ای  کوکب هدایت
از  هر  طرف   که   رفتم  جز  وحشتم  نیفزود /  زنهار   از  این  بیابان  وین   راه  بی‌نهایت
ای   آفتاب   خوبان     می‌جوشد     اندرونم     / یک   ساعتم  بگنجان  در  سایه ی عنایت
عشقت رسد به فریاد ار خود به سان حافظ      / قرآن   ز   بر    بخوانی  در   چارده    روایت

موضوع و محتوایِ غزل،معمولاً بیانِ عواطف و احساسات ،فِراق و جدایی ، عشق ، 
عرفان و گفت و گو از روزگارِ جوانی است.

***  تفاوت غزل و قصیده :
1 ـ در تعداد ابیات: [تعداد ابیات در غزل کمتر از 15 بیت است ولی قصیده بیش تر از
 15 بیت است]
2 ـ در موضوع و محتوا :[ موضوع غزل،عشق و عرفان و عواطف و احساسات است 
ولی قصیده بیش تر مدح و توصیف است.]

*برای اوّلین بار« حکیم سنایی غزنوی» موضوعاتِ  عرفانی  را  در قالب ِ« غزل» 
مطرح کرد و بعد از او ،مولوی، غزل ِ عارفانه را،به اوج رساند. سعدی نیز غزلِ عاشقانه 
را به اوج رساند و سرانجام حافظ شیرازی ، غزل عاشقانه و عارفانه را  با همدیگر به 
اوج رساند.

از انقلابِ مشروطه به بعد، غزل جنبه ی اجتماعی و سیاسی نیز به خود گرفت و
شاعرانی مانند چون فرّخی یزدی و ... به سرودن غزلِ  اجتماعی پرداختند.   

به طورِ کلی موضوعاتِ   غزل : 
 عاشقانه  ( مانند غزلیّات سعدی ) 
 عارفانه (مانند غزلیّات سنایی و مولوی )
عارفانه و عاشقانه ( مانند غزلیّات حافظ )
اجتماعی و سیاسی (مانند غزلیّات فرّخی یزدی )

شکل قالب غزل :
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ  *                   ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ *                ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                      ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                      ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ *

* شاعرانی که در آثارشان،بیش تر از این قالب شعری استفاده کرده اند: 
مولوی،سعدی،حافظ،صائب تبریزی،فرخی یزدی،محمد حسین شهریار و...

5 ـ دو بیتی : شعری است که از دو بیت تشکیل شده که گاه مصراع سوّم آن قافیه ندارد.  
*درون مایه و موضوع دوبیتی:عاشقانه وعارفانه     
*رایج ترین قالب در میان روستاییان است. دو بیتی را در فارسی،ترانه می گویند.
نمونه هایی از شعرهای « باباطاهر» که در قالب دوبیتی سروده شده است :
یکی درد  و یکی  درمان  پسندد /  یکی   وصل  و  هجران  پسندد
من از درمان و درد و وصل و هجران /  پسندم  آنچه  را  جانان پسندد

شکل قالب  دوبیتی  :
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ  *                          ــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ                              ــــــــــــــــــــــــــــــــ *

*شاعرانی که در آثارشان،بیش تر از این قالب شعری استفاده کرده اند:

باباطاهر(شاعر عارف قرن 5)،فائز دشتستانی(شاعر عهد قاجار)

 

 

6 ـ رباعی: شعری  است چهارمصراعی که مصراع سوّم آن معمولاً قافیه ندارد.
در واقع مصراع« اوّل،دوّم وچهارم» هم قافیه اند و مصراع سوّم در شعر برخی از دوره ها
 بی قافیه است. بعضی رباعی ها بیت سوم قافیه دارد.
پیام اصلی شاعر،معمولاً در مصراع آخر می آید و سه مصراع دیگر مقدّمه ی سخن شاعر
 است.
درون مایه و موضوع رباعی:عاشقانه و عارفانه یا فلسفی است.
رباعی،مناسب ترین قالب برای ثبت لحظه های کوتاه شاعرانه است. 

نمونه هایی از شعرهایی که در قالب رباعی سروده شده است :
هنگام   سپیده دَم  مرغِ  سحری / دانی که چرا همی کند نوحه گری ؟
یعنی که نمودند  در آیینه ی صبح  / کز عمر شبی گذشت و تو بی خبری (خیّام نیشابوری)

تفاوت دوبیتی و رباعی :
 دوبیتی با یک « هجای کوتاه »  و رباعی با یک  « هجای بلند » آغاز می شود.

شکل قالب  رباعی  :  
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ  *                      ــــــــــــــــــــــــــــــــ *
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ                           ــــــــــــــــــــــــــــــــ *

*شاعرانی که درآثارشان،بیش تر از این قالب شعری استفاده کرده اند:
خیّام(قرن 5)،عطّار (قرن 6)،مولوی (قرن 7)،بابا افضل کاشانی

نکات ادبی و دستوری فارسی پایه هشتم(دوره اول متوسطه)

 

نکات ادبی و دستوری فارسی پایه هشتم(دوره اول متوسطه)

 

 1) برای بررسی ساختار یا شکل بیرونی هر اثر،می توانیم از این پرسش ها کمک بگیریم:

 

الف:متن اثر،به نثر است یا به نظم؟ ب:شیوه بیان نوشته،زبانی است یا ادبی؟ ج:واژه های متن ساده و قابل فهمند یا             دشوار .

 

2)آرایه تشبیه،یکی از زیباترین فنون و شگردهای ادبی برای زیبایی،جذّلبیت و اثر گذلری بیشتر مطالب است د

 

ذهن و زبان خواننده یا شنونده.شاعر یا نویسنده در عالم خیال خویش،همههنگی ها و تشابهاتی بین دو یا چند چیز

 

برقرار یا احساس می کند و کلامش را بدان ،زیباتر و اثرگذارتر می سازد.هر تشبیه چهار پایه یا رکن دارد:

 

الف:مشبّه: که به چیزی تشبیه می شود ((پرهای طاووس))  ب:مشبّه به: که چیزی به آن همانند و تشبیه شده است:

 

((دسته گل پرنقش و نگار)) ج:وجه شبه یا ویژگی مشترک((زیبایی و جذّابیّت))  د:ادات یا وسایل تشبیه(( مثل-

 

مانند شبیه –بسان –همچون –همانند -...)) :پرهای طاووس در زیبایی همانند دسته گلی زیبا و رنگارنگ است.

 

3) واج آرایی یا نغمه حروف:  بهره گیری از تکرار حروف،نوشته ها را دل نشین تر و زیباتر می کند و سبب

 

روشنی و رسایی سخن می گردد. به تکار یک حرف یا صدا(=صامت یا مصوّت) در نظم یا نثر،واج آرایی گویند:

 

لبخند تو خلاصه خوبی هاست          لختی بخند ،خنده گل زیباست : که حروف (ل-ب-خ) بیشترین تکرار را دارند.

 

4)هر گاه پسوند (( ان – ی ))به پایان واژه هایی مانند ( زنده – راننده – پرنده –خزنده ) افزوده گردد،اینگونه

 

نوشته می شوند:زندگی –رانندگی – پرندگان –خزندگان

 

5) درباره جمله و فعل: برای رساندن پیام به شنونده یا خواننده از جمله بهره می گیریم. آن بخش از جمله که

 

درباره انجام عمل،رویداد یا ایجاد حالت،آگاهی هایی با ما می دهد،فعل جمله است.فعل، اصلی ترین بخش جمله و

 

محور معنایی آن است. برخی افعال،معنایشان با نهاد کامل می شود :آنها آمدند. برخی افعال برای کامل شدن

 

معنایشان، به مفعول هم نیاز دارند : آنها کتاب را خریدند.  برخی دیگر از افعال، متمّم هم می گیرند

 

 

6) ادبیّات اندرزی یا تعلیمی:  شاعران و نویسندگان همه ملّت ها،سروده ها و نوشته هایی دارند که در آنها ، راه

 

بهتر زیستن و خوشبختی را نشان می دهند. به این نوع سروده ها و نوشته ها،ادبیّات اندرزی یا تعلیمی می گویند،

 

مانند شعر راه نیکبختی از ایرج میرزا (صفحه 45) . بوستان و گلستان سعدی،مثنوی مولوی و کلیله و دمنه از

 

نصرالله منشی از بهترین نمونه های ادبیّات اندرزی و تعلیمی ایران هستند

 

7) در املای واژه های جُزء و جُز  باید دقّت کنیم. جُزء به معنای بخشی از کلّ چیزی است و جُز به معنای مگر،

 

غیر،الّا و ...

 

8) گروه های سازنده جمله:  گروه اسمی ،گروه قیدی و گروه فعلی. یکی از ارکان جمله ،گروه اسمی است که

 

می تواند در جایگاه نهاد،مفعول،متمّم یا قید قرار بگیرد.مهم ترین بخش گروه اسمی،هسته آن است که کلمه ها یا بخش

 

های دیگر به آن افزوده می شوند.      گل←این گل   ← این گل خوشبو  ← این گل خوشبوی زیبا

 

9) نشانه مد (~):  در دسته ای از واژه ها، این نشانه به کار می رود.مانند :{ درآمد – دست آورد –آداب –الآن –

 

قرآن –خوش آواز}. گاهی این نشانه،ایجاد اشکال می کند : مآل اندیش:( عاقبت اندیش)// مال اندیش: (ثروت دوست).

 

در پاره ای از واژه ها،باید از بکارگیری آن دوری کرد: فرایند(فرآیند) / پیشامد( پیش آمد)// دلارام (دلآرام)

 

10)مثنوی یا دوتایی:  یکی از قالب های شعر پارسی،مثنوی است که هر بیت آن ،قافیه جداگانه دارد و مناسب

 

داستانهای بلند است مانند شاهنامه فردوسی/مثنوی معنوی مولوی/بوستان سعدی/لیلی و مجنون نظامی.

 

11)برخی واژه ها به دو شکل به کار می روند: (خرف – خرفت) یا(خورش – خورشت). هنگام نوشتن املا باید

 

به چگونگی تلفّظ گوینده این گونه کلمات ،توجّه کافی داشت. 12) صفت بیانی: یکی از انواع کلمه ،صفت بیانی است که معمولاً پس از اسم آمده و درباره ویژگی های اسم ،

 

توضیحاتی را بیان می کند از این رو جزو وابسته های پسین اسم به شمار می آید.

 

مانند: دانشجوی کوشا          گل های صورتی         مقاله خوب       باغبان مهربان

 

13)همزه یکی از حرف های الفبای زبان فارسی است.این حرف مانند سایر حرف ها در خطّ فارسی ،حرکت

 

گذاری نمی شود. در املای کلماتی مانند (جزءاول) و (شیء نورانی)، نشانه —ِ ، کسره نیست ؛به این نشانه،

 

((نقش نمای اضافه)) می گویند. در نوشتن کلمات عربی همزه دار هم باید توجّه کافی داشت: شأن / رؤیا / مؤسس.

 

14)جناس:  کلماتی که دارای حروف مشترکی هستند که از یک جنسند و نوشته ها را زیباتر و خوش آهنگ تر

 

می سازند: {صبا / سبا} {آرام / رام}   ای نام تو بهترین سرآغاز     بی نام تو نامه کی کنم باز؟

 

15) برخی کلمات ،به گونه ای تلفّظ و شنیده می شوند که با شکل نوشتاریشان،مطابقت کامل ندارد:پنبه/منبر...

 

مانند: نوشتار = پنبه / منبر / سنبل                گفتار = پمبه / ممبر / سمبل .

 

16) صفت اشاره: کلمات (این و آن) اگر پیش از اسم بیایند صفت اشاره هستند و بنابراین جزو وابسته های

 

پیشین اسم خوانده می شوند: آن قهرمان،پیروز شد.      من این میز را ساختم .

 

17)صفت شمارشی: اعداد اصلی( یک / دو / سه و...) و ترتیبی( اوّلین/ دومین / سومین و...)صفت شمارشی

 

هستند و جزو وابسته های پیشین اسم:  چهار دانش آموز به همان کلاس آمدند       اوّلین گروه در مسابقه پیروز شد.

 

18)صفت پرسشی: کلماتی که پیش از اسم آمده و درباره نوع،چگونگی یا مقدار اسم ،پرسش می کند و از جمله

 

وابسته های پیشین اسم هستند: شما کدام ورزش را دوست دارید؟       چه داستانی را می خواندی؟

 

19) صفت تعجّبی: واژه هایی که پیش از اسم می آیند و احساس و عاطفه گوینده را درباره اسم ،بیان می کنند.

 

: چه گل هایی روییده اند.Ị            عجب سخنی گفتیỊ

 

20)برخی ازواژه ها در زبان فارسی،به دو شکل نوشته و خوانده می شوند؛بی آنکه در معنای آنها تغییری ایجاد

 

شود.در هنگام نوشتن این کلمات،لازم است به تلفّظ واژه و املای درستشان دقّت کافی داشت : (هوشیار // هشیار )

 

21) کنایه :  کنایه سخنی است که دو مفهوم دور و نزدیک دارد و مقصود گوینده ،معنای دور آن است هرگاه

 

 بخواهیم درباره امری، بطور غیر مستقیم صحبت کنیم و درباره امری پوشیده سخن بگوییم از کنایه بهره می گیریم.

 

تاج بر سر نهادن : کنایه است از ( گرامی و بزرگ داشتن) // یکی را به خاک اندر آوردن: (کوچک و پست شمردن)

 

22) واژگانی که به مصوّت ( ا ) یا ( او )ختم شده اند ، در حالت اضافه،  به (( ی )) میانجی نیاز دارند:  

 

نوای خوش  //  بوی گل  //  بهای کتاب

 

23)  ردیف : واژگانی هستن که بعد از قافیه،در آخر هر مصراع تکرار می شوند و باعث زیبایی،گیرایی و 

 

گوش نوازی سخن شده  و بر جنبه موسیقایی شعر و کامل کردن معنای هر بیت و رساندن پیام،بسیار اثرگذارند.

 

شد چنان از تف دل کام سخنور تشنه            که ردیف سخنش آمده یک سر تشنه

 

24)صفت مبهم : یکی از وابسته های پیشین اسم،صفت مبهم است که نوع،چگونگی،شمار و مقدار اسم را

 

به طور نامعیّن نشان می دهند : او چند مجلّه از دوستش گرفت  //   مریم لباس ورزشی اش را از فلان مغازه خرید.

 

25) هنگام افزودن پیشوند { ب } به فعل هایی که با همزه ( ء ) شروع می شوند،املای کلمه دگرگون می شود:

 

اندیشد ← بیندیشد       افتاد ← بیفتاد      انداخت ← بینداخت

 

26) هنگام ترجمه یک مطلب از زبانی به زبان دیگر، جای اجزای سخن تغییر می یابد . جای اجزای جمله در

 

زبان های گوناگون،یکسان نیست . مترجمان هنگام ترجمه،به این نکات مهم توجّه می کنند.

واکنش تجزیه ی آمونیوم دی کرومات

واکنش تجزیه ی آمونیوم دی کرومات به صورت زیر است:

بر گذاری آزمون آنلاین

بر گذاری آزمون آنلاین

شعر ریاضی

شاعر این مثنوی دیوانه نیست با ریاضی خوانده ها بیگانه نیست

روز و شب خواب ریاضی دیده ام خواب خطهای موازی دیده ام

کاش در دنیا نشان از غم نبود صفر صفرم اینقدر مبهم نبود

حال ،بشنو اندکی از رشته ام مثل یک زالو به خونش تشنه ام

در ریاضی چهره ای شاداب نیست هشت ترمی ،در انجا باب نیست

بچه ها پیوسته دشنامش دهند گوش خود اما به فرمانش دهند

ای ریاضی ،ای ریاضی چیستی؟ می بری هردم به تیغت ،کیستی ؟

تاکه اسمت بر زبان سبز شد کل مغزم پیچهایش هرز شد

چون برای درسهایی مثل جبر گاو نر می خواهد و یک مرد گبر

شخصیتهایی چنان فرما وگوس هر کدامش قامتم را داده قوس

بچه ها از قضیه گریان می شوند بهر اثباتش پریشان می شوند

بهر تنها یکصدم پایان ترم جمله می لولند انجا مثل کرم

منبع:وبلاگ عجایب ریاضی

راه حل برای حافظه های بد

تقویت حافظه ۲ قاعده اصلی دارد؛ گوناگونی و کنجکاوی. وقتی انجام دادن بعضی از کارها برای شما عادی می‌شود، یعنی آنقدر آنها را انجام می‌دهید که آنها جزو طبیعت شما می‌شوند، باید آنها را عوض کنید…

به عنوان نمونه، اگر آنقدر جدول حل کرده‌اید که حتی توی خواب هم می‌توانید این کار را انجام دهید، موقع آن است که خود را به چالشی جدید بکشانید تا بتوانید توانایی مغزتان را به بهترین نحو پرورش دهید. کنجکاوی در محیط اطراف و جهان اطرافتان، اینکه آنچه در اطرافتان می‌گذرد، چگونه اتفاق می‌افتد و چگونه شما می‌توانید آن را بفهمید باعث می‌شود مغزتان با سرعت بالاتر و موثرتری فعالیت کند. به کار بستن مواردی که در این مطلب آمده است، به شما کمک می‌کند به خواسته‌ای که درباره پرورش هوش و حافظه‌تان دارید، برسید.


۱ بازی کنید برنامه‌های پرورش ذهن و بازی‌ها راه‌های خارق‌العاده‌ای هستند برای اینکه مغزتان را به چالش بکشید. سودوکو، جدول و بازی‌های الکتریکی. همه آنها می‌توانند سرعت فعالیت مغز و حافظه‌تان را افزایش دهند. این بازی‌ها بر منطق دایره لغات و ریاضی و… تکیه دارند. آنها جنبه تفریحی هم دارند و شما می‌توانید روزانه اندکی از وقت خود را صرف آنها کنید و از آنها سود ببرید. البته روزانه فقط ۱۵ دقیقه از وقتتان را به بازی اختصاص دهید نه بیشتر.

۲ مدیتیشن یادتان نرود
مدیتیشن روزانه احتمالا بهترین کاری است که شما می‌توانید برای سلامت جسم و مغز و روانتان انجام دهید. مدیتیشن نه تنها باعث آرامش شما می‌شود بلکه باعث پرورش مغز هم خواهد شد. شما با به وجود آوردن حالت متفاوت روانی، مغزتان را به صورتی جدید و جذاب به کار می‌گیرید و این باعث بالا بردن فعالیت مغزی‌تان می‌شود



۳ مغزتان را تغذیه کنید
مغزتان به چربی‌های مفید و سالم احتیاج دارد پس روی روغن ماهی سالمون، آجیل‌‌ها مانند گردو، روغن تخم کتان و روغن زیتون تمرکز و چربی‌های اشباع شده را از رژیم غذایی‌تان حذف کنید.



۴ داستان‌های خوبتان را بازگو کنید
خاطره‌ها و اتفاق‌هایی که برایتان افتاده‌اند را تفسیر کرده و آنها را بازگو کنید و لحظه‌هایتان را با دیگران سهیم شوید. تمرین کنید که داستان‌های جدید و قدیمی‌تان را به طوری دلچسب، تاثیرگذار و مفرح تعریف کنید



۵ تلویزیون‌ را خاموش کنید
افراد بالغ روزانه بیش از ۴ ساعت را به تماشای تلویزیون اختصاص می‌دهند. تلویزیون می‌تواند جانشین روابط شود و روی سبک زندگی تاثیر بگذارد. تلویزیون را خاموش کنید و وقتتان را صرف تمرین‌های ورزشی برای بدن و مغزتان کنید و به ابعاد دیگر زندگی‌تان بپردازید


۶ مغز سالم در بدن سالم است
تمرین‌های ورزشی، تمرین‌های فوق‌العاده‌ای برای مغز نیز هستند. وقتی بدنتان را حرکت می‌دهید مغزتان باید یاد بگیرد که چگونه ماهیچه‌ها را هماهنگ کند، فاصله‌ها را تخمین بزند و تعادل را برقرار کند. تمرین‌های متفاوت و گوناگون انجام دهید تا مغزتان را به چالش بکشید.



۷ چیزهای متفاوت بخوانید

کتاب‌ها، قابل حمل و پر از شخصیت‌های جالب و اطلاعات و واقعیت‌های جذاب و نامتناهی هستند. در زمینه‌های متفاوت و گسترده مطالعه کنید. اگر عادت دارید کتاب‌های تاریخی بخوانید، سعی کنید رمان‌های معاصر، کتاب‌های نویسنده‌های خارجی و کلاسیک را بخوانید. با این کار مغزتان را به کار می‌گیرید تا تصورات جدید و متفاوتی داشته باشد. همچنین با آشنایی با فرهنگ‌ها و مردمان جدید می‌توانید داستان‌های جالبی برای تعریف کردن داشته باشید.



۸ مهارت جدیدی یاد بگیرید
یادگیری مهارت‌های جدید باعث می‌شود ناحیه‌های مختلفی از مغزتان به کار بیفتد. حافظه‌تان به کار می‌افتد شما حرکت‌های جدید یاد می‌گیرید و می‌توانید بین چیزهای مختلف رابطه برقرار کنید. خواندن آثار ادبی، درست کردن غذا و ساختن هواپیما با خلال دندان همه این کارها مغز شما را به چالش می‌کشد و چیزی جدید برای فکر کردن به شما می‌دهد.



۹ تغییرات به وجود آورید

همه ما برنامه‌های روتین و کارهای روزمره‌مان را دوست داریم. ما عادات‌ و دل‌مشغولی‌هایی داریم که می‌توانیم ساعت‌ها آنها را انجام دهیم ولی هرچه که انجام آن برای ما عادت شده است کمتر مغزمان را به فعالیت وامی‌دارد. برای اینکه واقعا مغزتان را جوان و پویا نگه دارید، آن را به چالش بکشید. راهی را که هر روز به سوپرمارکت می‌روید عوض کنید. برای باز کردن در اتاقتان از دست دیگرتان استفاده کنید. دسرتان را قبل از غذا بخورید. همه اینها مغزتان را مجبور می‌کند تا بیدار شود و توجهی دوباره به مسایل داشته باشد



۱۰ مغزتان را پرورش دهید
برنامه‌ها و کتاب‌ها و وب‌سایت‌ها و در کل تحقیقات زیادی برای پرورش مغز وجود دارند که همه آنها بر ۳ پایه اصلی: به یادآوری، تجسم کردن و تحلیل کردن بنا شده‌اند. هر روز مغزتان را روی این ۳ اصل به کار گیرید تا در هر زمینه‌ای و هرچه بیشتر آماده شود.

سخن مترسک

از مترسکی سوال کردم:آیا از تنها ماندن در این مزرعه بیزار نشده ای ؟
 پاسخم داد : در ترساندن دیگران برای من لذت به یاد ماندنی است پس من از کار خود راضی هستم و هرگز از آن بیزار نمی شوم!
اندکی اندیشیدم و سپس گفتم : راست گفتی! من نیز چنین لذتی را تجربه کرده بودم!
گفت : تو اشتباه می کنی!
زیرا کسی نمی تواند چنین لذتی را ببرد مگر آنکه درونش مانند من با کاه پر شده باشد!!!

مطالب را ملکه ذهن کنید!

ذخیره اطلاعات در مغز روندی است که حافظه نامیده می شود و این امر نیز به نوبۀ خود جزء اعمال سیناپس‏هاست (سیناپس : فضایی که پیام عصبی از یک سلول عصبی به سلول دیگر منتقل می‏شود). هر بار که نوع خاصی از اطلاعات حسی (بینایی- شنوایی – لمس – بویایی – چشایی ) از یک سیناپس عبور می کند این سیناپس دفعه بعد برای انتقال همان نوع پیام توانمندتر شده که این روند تسهیل نام دارد بعد از آنکه اطلاعات چندین بار از یک مسیر عصبی عبور کردند آن مسیر به حدی تسهیل می‏شود که حتی بدون وجود محرک خارجی (حواس پنجگانه) در خود مغز تولید شده و این مرحله ای است که اصطلاحا می گوییم “مطلب ملکه ذهن شده است” .

انواع حافظه :
۱- حافظه کوتاه مدت (Short-term memory)
شامل خاطراتی می شود که برای چند ثانیه یا حداکثر چند دقیقه دوام می آورند مگر آنکه به انواع بلند مدت آن تبدیل شوند.

۲- حافظه میان مدت (Intermediate-term memory)
که چند روز یا هفته باقی می ماند و در صورت عدم تکرار در ذهن از بین می رود.

۳- حافظه بلند مدت (Long-term memory)
که به دلیل تکرار، اگر یک بار ذخیره شود میتوان تا چندین سال یا حتی تا آخر عمر آن را به خاطر آورد.

تبدیل انواع حافظه به یکدیگر :
برای تبدیل حافظه کوتاه مدت به بلند مدت باید آن را تثبیت کنیم بدین معنی که اگر حافظه کوتاه مدت به طور مکرر فعال شود تغییرات فیزیکی و شیمیایی در سیناپس ها اتفاق می افتد که مسئول نوع دراز مدت حافظه است . این روند به ۵ تا ۱۰ دقیقه برای حداقل تثبت و ۱ ساعت یا بیشتر برای تثبیت قوی نیاز دارد . تکرار نیزجایگزین این زمان می باشد . (همچنین تکرار روزانه و ماهانه و در کل زمانبندی شده که توصیه متخصصین بر حداقل ۸ بار تکرار با هر منوالی در ۸ روز متوالی است) - شاید این دلیلی است که همیشه دو کلمۀ تمرین و تکرار را کنار هم می‏بینیم.

 

 نوع دیگری از تقسیم بندی حافظه :
۱- حافظه مشغول به کار : نوعی از حافظه است که در جریان یک استدلال فکری استفاده می شود ولی در هر مرحله ای که مسئله حل شود، خاتمه می یابد .

۲- حافظه قابل بیان یا اخباری : اساسا به معنای خاطره مربوط به جزئیات مختلف یک فکر جامع است مثلا :
الف) خاطره محیط اطراف
ب) خاطره ارتباط های زمانی
ج) خاطره علل یک تجربه
د) خاطره معنای یک تجربه
ه) خاطره قضاوت یک فرد
۳- حافظه مهارتی
که با فعالیت های بدن مرتبط است مثل تمام مهارت های بازی با توپ.

مغز ما این قابلیت را دارد که اطلاعات بی حاصل را نادیده بگیرد وگرنه ظرفیت ذهن ما طی چند دقیقه اشباع می شد . این مسئله ناشی از مهار سیناپس مربوط به این نوع از اطلاعات است. اثر حاصل را عادت کردن habituation یا می گویند که درواقع نوعی از حافظه منفی است . از سوی دیگر در مورد اطلاعاتی که نتایج مهمی از قبیل درد یا یک حس خوشایند ایجاد می کنند مغز توانایی خودکاری در تقویت و ذخیره سازی مسیر های حافظه دارد . این همان حافظه مثبت است که ناشی از تسهیل (در بالا توضیح داده شد) مسیر های سیناپسی می باشد که این فرایند حساس شدن حافظه نامیده می‏شود.
نتیجه گیری : برای ماندگارشدن هرچیز در ذهن، به تکرار نیاز است.
در اینجا اندک اطلاعاتی در مورد فیزیولوژی حافظه تقدیمتان گردید که امیدوارم موثر واقع شود.

 

 

نیایش ریاضی

ای خدای مهربان تو با شکوه ترین لحظه موعودی ، همواره دوستت خواهم داشت چرا که :

به من آموختی که باید ، سپیدیها را مجذور و از سیاهیها جذر گرفت ، زیباییها را در ده به توان ده ضرب کرد و زشتیها را بر آن تقسیم کرد . به من آموختی تا منحنی اکیداً نزولی پشت خمیدة آن پیر زن دردمند را بر صفحة کاهگلی دیوار کلبه اش همواره به خاطر داشته باشم . تو علامت را در تساوی اضلاع مثلث متساوی الاضلاع ، استواری را در مثلث قائم الزاویه و نظم را در قالب تمامی n ضلعیهای منتظم به ما نمایاندی . در محضر بزرگوارت آموختم که باید از همه بدیهای دیگران فاکتور گرفت . آموختم که اعداد حقیقی با در برداشتن اعداد گنگ زیباترند ، چرا که حقیقت زیباست و آموختم که هر روزمان باید نقطة عطفی باشد برای تغییر علامت از منفی به مثبت بی نهایت ، از سرازیری به سمت اعلا و از اکیداً نزولی به سمت اکیداً صعودی ، به سمت مثبت بی نهایت ، به سمت آن حقیقت نامتناهی . آموختم که همه چیز را در قالب اعداد مثبت و در ناحیه اول مثلثاتی که ناحیه مثبتها است ، بررسی کنیم و اکسترمم لطف و صمیمیت ، پاکی و صفا را ماکزیمم در نظر بگیریم و در همان حال ، کینه و نفرت را به سمت صفر میل دهیم. . 
تو را همیشه تاریخ سپاس خواهم گفت چرا که در محضر تو آموختم چگونه انسان باشم و در خدمت به دیگران از پارامترهای موجود پا را فراتر نهم و در بینهایت عشق ورزیدن غوطه ور گردم . تو درس زندگی را در قالب فرمولها و روابط منطقی ریاضی به من آموختی و مرا با هنر ریاضی ورزیدن ، مأنوس کردی 

 

دانستنی ها ی جالب

می توانید با هر کسی شرط ببندید یک ورق کاغذ را – هر کاغذی باشد – بیش از 9 بار از وسط تا کند!!!

تعداد لایه های کاغذ در تا زدن های پیاپی به صورت « تصاعدی » افزایش می یابد . در نخستین تا ، دو لایه ی کاغذ دارید ، در دومی چهار لایه ، در سومی هشت لایه . وقتی به هفتمین تا زدن می رسید ، کاغذ 128 لایه دارد و از این پس کار شما مانند تا زدن یک کتاب است!!!

علم راهی است برای اندیشیدن . گاهی آن را عقل سلیم یا سازمان یافته می خوانند ولی این توصیف کاملا درست نیست . بسیار پیش می آید که یک ایده علمی جدید ، متناقض با عقل سلیم به نظر می رسد . از هرچه بگذریم ، چه چیزی بیشتر از تخت بودن زمین موافق با عقل سلیم است ؟ این موصوع آشکار به نظر می رسد – کافی است نگاهی به اطرافتان بیندازید ! ولی امروز شما میدانید که زمین به شکل کره است . علم در واقع یک نوع « کنجکاوی سازمان یافته » است ...

یا میدانید: ایران ۱۰۱۸ شهر دارد

آیا میدانید: گرده گل هرگز فاسد نمیشود

آیا میدانید: بلندترین موی سر دنیا ۶ متر است

آیا میدانید: زرافه تازه متولد شده ۲ متر قد دارد؟

آیا میدانید: که مورچه در مایکروویو زنده میماند ؟

آیا میدانید: خرس نوزاد ۶۰۰ بار از مادر خود کوچکتر است

آیا میدانید: فورییه ۱۸۶۵ تنها زمانی بود که ماه کامل نشد

آیا میدانید: طول موج نور مرئی بین ۷۰۰ – ۴۰۰ نانومتر است

آیا میدانید: بهترین شکارچی در خشکی خرس قطبی است ؟

آیا میدانید: نوعی عنکبوت میتواند ۳۰۰ برابر وزنش را بلند کند ؟

آیا میدانید: کوتاهترین جمله کامل در زبان انگلیسی I am است

آیا میدانید: به طور میانگین هر فرد ۱۱۴۰ بار در سال تلفن میزند ؟

آیا میدانید: گرانترین کفش دنیا ۱میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان است

آیا میدانید: در بین انواع خرس، خرس پاندا بزرگترین جمجمه را دارد

آیا میدانید: که هر۵۰ ثانیه ۱ نفر در دنیا به بیماری ایدز مبتلا میشود

آیا میدانید: که استرس تا ۵ برابر سیستم ایمنی بدن را پایین میآورد

آیا میدانید: شانس شبیه بودن دو اثر انگشت ۱ به ۶۴ میلیارد است ؟

آیا میدانید: شیارهاى کف دست کمکی براى بهتر گرفتن اشیاء است ؟

آیا میدانید: مسواک باید حداقل ۲ متر با دستشوئی فاصله داشته باشد

آیا میدانید: در کازینو های قماربازی las Vegas هیچ ساعتی وجود نداره

آیا میدانید: که بیست درصد آب شیرین جهان میان آمریکا و کانادا قرار دارد

آیا میدانید: ۶۰ گاو قادر هستند در عرض کمتر از ۱ روز ۱ تن شیر تولید کنند

آیا میدانید: خرس قطبی هنگامی که روی دو پا می‌ایستد حدود ۳ متر است

آیا میدانید: برای تولید ۱ لیتر بنزین ۲۳,۵ تن گیاه در گذشته مدفون شده است

آیا میدانید: که شیرینی تنها مزه ای است که جنین در رحم مادر هم می فهمد ؟

آیا میدانید: با دویدن می توان مسافر زمان بود و کسری از ثانیه از دیگران بیشتر عمر کرد

آیا میدانید: که کره زمین از ۱۰۲ عنصر بوجود آمده و این ۱۰۲ عنصر در بدن انسان وجود دارد

آیا میدانید: اگر یک ماهی قرمز را در یک اتاق تاریک قرار دهید، کم کم رنگش سفید می‌شود

آیا میدانید: که زنبور عسل ۵ چشم دارد که ۲ تا اصلی در بغل سر و ۳ تا بر روی سر اون قرار داره؟

آیا میدانید: که خوردن یک سیب اول صبح، بیشتر از قهوه باعث دور شدن خواب آلودگی می‌شود ؟

آیا میدانید: که گرمترین نقطه جهان نقطه ای بنام گندم بریان در کویر لوت ایران با ۷۵ درجه گرما می باشد ؟

آیا میدانید: که تعداد چینی‌های که انگلیسی بلدند، از آمریکایی‌های که انگلیسی صخبت میکنند، بیشتر است ؟