مطالعه به سبک ایرانی

مطالعه مفیدروزانه چقدرباید باشد؟
آیاقانون کلی برای این امر وجوددارد؟
چگونه میتوان برنامهای برای افزایش ساعات مطالعه طرح ریزی واجراکرد؟
ملاکهای پیشرفت چگونه بایدتعیین شود؟
چگونه بایدروندپیشرفت راکنترل کنید؟
مطالعه ی این فصل به شماکمک خواهدکردبه سوالات فوق پاسخ دهید.اماتوجه به یک نکته حائزاهمیت است.برخلاف روشهای برنامه ریزی بعضی ازمؤسسات وافرادکه بسیارجزیی است،دراینجابه روش نسبتاکلی عمل کرده ایم:چرا؟

توصیه ی یک روش تقریبا کلی برای برنامه ریزی،بر اساس این اعتقادصورت میگیردکه فرهنگ ایرانی،فرهنگی منظم وجزءنگرنیست.این یک واقعیت است که مردم ایران،حوصله ی برنامه های خیلی دقیق وجزئی راندارندواگردنبال آن هم بروندبه صورت پیگیر و مستمر ادامه نمی دهندبنابراین،درروشهای خیلی جزئی برنامه ریزی،تنها شاید تعداد بسیار معدودی ازدانش آموزان،توانایی اجراداشته باشند و بقیه بعد از مدتی معطلی حوصله شان سرمیرود.

تفاتهای فردی
برخلاف گفته ها و تبلیغات بعضی ازمردم که هیچ قانون کلی برای تعیین مقدار زمان لازم مطالعه وجود ندارد.

ازیک طرف توان وحوصله ی فردی انسانهامتفاوت است،ازطرف دیگر انگیزه های دانش آموزان هم بایکدیگر فرق داردهمچنین پیشنیازها و آمادگیهای درسی همه یکسان نیست.

بنابراین مهمترازآن که به هرنحو ساعات مطالعه خود را افزایش دهیم این اهمیت داردکه ازمقدارساعات مطالعهی خود- هرقدرهم که باشد – بهترین وبیشترین استفاده راببریم.اگرچه افزایش ساعات مطالعه ضرورت دارد اما بدترین کاردراین مورد آن است که بامقایسهی خود با دیگران، زمینه های اضطراب و یاس را در خود ایجاد کنیم.

کلید
به جای مقایسه ی مقدارساعات مطالعه ی خودبادیگران، از زمانهای مطالعه به طور مطلوب استفاده کنید.

برنامه هایی برای افزایش ساعات
اگر میخواهید ساعات مطالعه خودرا افزایش دهید نکته بسیار بسیارمهم این است که عجله نکنید.یک اصل روانشناسی میگوید: هر رفتار در طول زمان به وجود میآید و تغییر رفتار نیز به زمان نیازدارد. عجله و دستپاچگی درافزایش زمانهای مطالعه به نتیجه ای غیر از آشفتگی و اضطراب نخواهد انجامید. آیا این خوب است که به زور هم که شده 14 ساعت درس بخوانید ولی چیز زیادی یاد نگیرید یا این که 5ساعت درس بخوانید ولی واقعا مطالب را درک کنید.پس اقدام برای افزایش ساعات مطالعه باید به صورت گام به گام صورت گیرد.
مطمئن باشید با یک برنامه ی حساب شده و منظم میتوانید علاوه بر افزایش تدریجی ساعات درس خواندن ،از زمانهای موجود هم استفاده خوبی بکنید.

کلید
به جای افزایش جهشی ساعات مطالعه،به صورت تدریجی وگام به گام عمل نمایید.

تعیین خط پایه
برای تغییر رفتار و افزایش ساعات مطالعه از کجا بایدشروع کنید؟

اولین گام،تعیین وضع فعلی رفتاراست که اصطلاحابه آن خط پایه گفته می شود.یعنی شما بدون هیچگونه تلاش برای افزایش این ساعات،ابتدا باید سعی کنید تشخیص دهیدکه درحال حاضر و به صورت واقعی چند
ساعت توان مطالعه مفید دارید.

این کارخیلی آسان است و می تواند توسط شما یا یکی از اطرافیان انجام گیرد. برای یک هفته یا ده روز نموداری رسم کنید که بردارعمودی آن نشان دهندهی دقایق و ساعات ، و بردار افقی آن نشان دهنده ی روزها باشد.هرروز میزان ساعات مطالعه راکنترل و بر روی نمودار منتقل کنید.

درپایان روزآخر ،میانگین ساعات رامحاسبه نمایید.این خط پایه ی شماست که میتواند 4یا 5ساعت ویابیشتر باشد
و درواقع مبنای اقدام برای تغییر برنامه وافزایش ساعات مطالعه محسوب می شود. حال می توانید تصمیم بگیریدبراساس تواناییهای فردی خود
وبایک روندمنطقی ومشخص درماه اول 60 یا 90 دقیقه ودرماههای بعدی به همین ترتیب ساعات بیشتری رابه برنامه خوداضافه نمایید.

کلید
مبنای افزایش ساعات مطالعه،ارزیابی وضع فعلی وتعیین خط پایه است.
برنامه ریزی برای پیشرفت ترسیم نمودارپیشرفت اگربتوانیدوضع فعلی رفتار خود را مشخص سازید کار بزرگی انجام داده اید، چرا که این نقطه ی آغاز حرکت است. مهم نیست که این زمان کم باشد،مهم این است که شمابرای افزایش تدریجی و برنامه ریزی شده ی آن عزمی مصمم و اراده های محکم داشته باشید. برای کنترل روند پیشرفت میتوانید نمودار رسم شده برای تغییر خط پایه را ادامه دهید.یعنی برروی نمودار ادامه ی روزها را مشخص کرده و میزان ساعات مطالعه را علامت بزنید. ترسیم این نمودار چند کمک می کند. اول آن که کنترل روند پیشرفت را ازحالت ذهنی خارج می سازد و این مساله بسیار مهمی است.یکی ازمشکلات اساسی دانش آموزان برای برنامه ریزی همین است که برنامه رابه صورت ذهنی طراحی می کنندو وقتی از آنان خواسته می شود که برنامه ها را برروی کاغذ بیاورند،زیاد روی خوش نشان نمی دهند،انگار که باید کار سختی انجام دهند.

دوم آن که ترسیم نمودار،روند پیشرفت را به صورت عینی وقابل دسترسی درمیآورد. شمامیتوانید هرموقع که لازم بود بامراجعه به نمودار،وضعیت خودرا ارزیابی کنید.
سوم آن که روندپیشرفت رامنظم میسازدواین خودمیتواندباعث تقویت روحیه وایجادانگیزهی بیشترشود.

کلید
بارسم نمودار،روندکنترل پیشرفت خودراازحالت ذهنی به صورت عینی درآورید.

تعیین ملاکهای پیشرفت
این هم موضوعی بسیار مهم است و بیشتر دانش آموزان درمورد آن مشکل دارند.دانش آموزان شاید به دلیل کمی فرصت وعجله،معمولا ملاکهای پیشرفت راخیلی ایده آلی ودست بالا تعیین می کنند.مثلا کسی که تا به حال به زور  3ساعت درس می خوانده یکباره تصمیم میگیرد 10 ساعت درس بخواند،یاکسی که حداقل 9ساعت میخوابیده ، مقدارخواب خود را به 6 ساعت کاهش میدهد. این تغییرات ناگهانی و ملاکهای دست
نیافتنی نه تنها قابل اجرا نیستندبلکه موجبات دلسردی را نیز فراهم میسازند.

ضرب المثل قدیمی راشنیده ایدکه:سنگ بزرگ علامت نزدن است.تصمیم به تغییرات بزرگ اگرچه میتواند گاهی یک استثناءباشد ولی برای همه امکانپذیرنیست.بنابراین بایدملاکهای پیشرفت باروندی معقول ومنطقی تعیین شوند. اگرخط پایه شمانشان می دهدکه دروضع فعلی 4ساعت امکان مطالعه دارید بهتراست دریکی دو هفته اول تصمیم بگیرید که فقط نیم ساعت به این مقدار اضافه کنید.درصورت موفقیت برای هفته های بعد باز هم نیم ساعت دیگرو به همین ترتیب درهفته ها و ماه های بعد نیم ساعت و یک ساعت افزایش دهید تابه حد مطلوب و موردنظر برسید.

کلید
برای ادامه ی روندپیشرفت خود ملاکهای گام به گام وقابل دسترس تعیین کنید.

خودکنترلی رفتار
برای جدی ترشدن کنترل روندپیشرفت می توانیدبرنامه های تقویتی وجریم های تعیین کنید.ببینید از چه چیزهایی خوشتان میآید و از چه چیزهایی بدتان میآید.  5موردخوشآیند و 5مورد ناخوشآیند را که واقعا برایتان مهم بوده و بر روی شما تاثیر دارند تعیین نمایند. براساس این نظام کنترلی میتوانید برای پیشرفت برنامه به خود اجازه بدهید. درصورتی هم که طبق ملاک، ازپیشرفت خود رضایت ندارید خودتان راجریمه کنید.
دقت نماییدکه موردتقویت وجریمه روشن و واضح بوده وقابل اجرا باشند.

کلید
برای کنترل رفتارهایتان یک نظام خودکنترلی ایجادکنید.

استفاده ازنیروی کمکی
گاه یه دلایل متعددی ازجمله کافی نبودن انگیزه،عدم توانایی غلبه برعادت های نامطلوب و شرایط خاص محیطی ،برای خودتان امکان اعمال کنترل فراهم نیست. دراین صورت باید بپذیرید که برای جلوگیری ازاتلاف وقت و ازدست رفتن فرصتها،کسی شمارا دراین امر همراهی کند، حتی اگر این همراهی کوتاه مدت و موقت باشد. این فرد می تواند پدر و مادر، خواهر و برادربزرگتر و یا کسی باشد که با شما ارتباط نزدیکی دارد.
بعضی ازدانشآموزان به خاطر نوع ارتباطات خانوادگی دربرابر دریافت این نوع کمک مقاومت به خرج میدهند و آن رانمی پذیرند درصورتی که به نظر میرسد اگر کسی متوجه حساسیت موقعیت باشد باید داوطلبانه البته درصورت فراهم بودن سایر شرایط لازم خواستار استفاده ازاین کمک باشد.

کلید
اگربه هردلیلی آن طورکه دلتان میخواهد نمیتوانید پیشرفت راکنترل نمایید امکان استفاده ازنیروی کمکی رامدنظرقراردهید.

نتیجه گیری:

-1 به جای مقایسهی مقدارساعات مطالعهی خودبادیگران،اززمانهای مطالعه به طورمطلوب استفاده کنید.
-2 به جای افزایش جهشی ساعات مطالعه،به صورت تدریجی وگام به گام عمل نمایید.
-3 مبنای افزایش ساعات مطالعه،ارزیابی وضع فعلی وتعیین خط پایه است.
-4 بارسم نمودار،روندکنترل پیشرفت خودراازحالت ذهنی به صورت عینی درآورید.
-5 برای ادامهی روندپیشرفت خودملاکهای گام به گام وقابل دسترس تعیین کنید.
-6 برای کنترل رفتارهایتان یک نظام خودکنترلی ایجادکنید.
-7 اگربه هردلیلی آن طورکه دلتان میخواهدنمیتوانیدپیشرفت راکنترل نماییدامکان استفاده ازنیروی کمکی رامد نظر قرار
دهید.